Nieuws
Samenwerkingen tussen professional en gezin/ouders zijn niet altijd even voorspoedig als gehoopt. In deze workshop zoomt orthopedagoog, schrijver en coach: Arjan Bolt in op situaties waarbij constructieve samenwerking niet evident is en zaken waarbij kinderen mogelijk in gevaar gebracht worden door dezelfde personen met wie de professional een samenwerkingsrelatie zoekt. Met ruim dertig jaar ervaring in de jeugdhulp brengt Arjan Bolt genoeg kennis met zich mee om samen met de deelnemers de diepte in te duiken tijdens deze interactieve workshop.
Het gezin centraal
Arjan heeft verschillende boeken geschreven, maar naar eigen zeggen is het belangrijkste boek dat hij geschreven heeft: “Het gezin centraal.” Dit is een boek dat gaat over gezinsgerichte en oplossingsgerichte hulpverlening. Maar verder is het ook een programma ofwel methodiek. Het is een handboek, een praktische gids op de weg die een gezinshulpverlener met zijn gezinnen aflegt.
In deze workshop neemt Arjan ons aan de hand van drie casussen mee om te praten en te discussiëren over het thema; samenwerken met gezin en ouders als een situatie complex is, met name als er sprake van onveiligheid is. Casuïstiek is in deze workshop uiteraard geanonimiseerd.
Kennis vanuit de wetenschap
Ambitie van deze workshop was ook om wetenschappelijke kennis praktisch te behandelen. Door het tijdslot van 2,5 uur heeft Arjan besloten om het qua wetenschap zoveel mogelijk kernachtig te houden. En als we volgens Arjan kijken naar wat we weten in de wetenschap over ‘wat werkt’ bij samenwerken bij gezinnen waar kindermishandeling voorkomt, dan zijn dat de volgende drie dingen:
Partnerschap
Ken uzelve
Born to belong
In de toelichting van de nieuwe jeugdwet uit 2014 staan deze drie punten ook beschreven. Dit is iets waar Arjan zich over verbaasd, aangezien deze toelichting hierdoor bijna een eigen methodiek is. Arjan vraagt tijdens de workshop aan alle deelnemers wat ze van deze drie punten denken, waaruit verschillende gesprekken ontstaan. Uit deze gesprekken blijkt vooral dat iedereen deze punten belangrijk vindt, maar dat ze bij lange na in de praktijk niet uitgevoerd worden. Dit is bijvoorbeeld al terug te zien in het feit dat verslagen over casussen eigenlijk vóór de cliënt geschreven zouden moeten worden, maar ze worden tegenwoordig alleen nog maar voor de verantwoording aan partijen zoals de gemeente geschreven. Verder stelt Arjan de vraag of de deelnemers wel eens over gezinnen praten tegen anderen, achter de rug van deze gezinnen om. Waarop eerlijk geantwoord wordt dat dit zeker wel eens gebeurt. Waarop Arjan vervolgens weer heel genuanceerd terug antwoord met “stop hier onmiddellijk mee”. Doe dit niet, is de boodschap van Arjan. “Zodra dit gebeurt is er geen sprake meer van samenwerking” aldus Arjan. Je zet als het ware de ander buitenspel.
Casuïstiek en opdrachten
Met een drietal Casussen neemt Arjan ons mee in het samenwerken met ouders. Aan de hand van casus Joost laat Arjen ons het belang van gelijkwaardig en transparant partnerschap zien. Praat niet over maar met ouders en kinderen. Ook wanneer het ingewikkeld wordt is deze transparantie essentieel voor vertrouwen. Tevens sluit het aan op de ‘Theory of Change’, gezamenlijke belangen opzoeken en ouders erkenning geven voor de beleving.
In de tweede casus schetst Arjan een gezin waarin door middelen misbruik en geweld kinderen uit huis waren geplaatst. Door gebruik te maken van de expertise van het netwerk eromheen is het gelukt om de kinderen succesvol weer thuis te plaatsen. Hierin is het vragen om de expertise van het netwerk essentieel geweest, “ken uzelve”. Namelijk met een hulpverlener die weet welke positie hij heeft binnen een nieuw gezin en daar ook naar handelt, maar daar vervolgens ook heel snel vertrouwen mee wekt. Verder is feedback vragen ook een vorm van “ken uzelve” natuurlijk. Vragen als “wat hebben we nou gedaan?” of “hoe heb je dit nou ervaren?” helpen de hulpverlener om te begrijpen wat er goed ging. In de interviews zit ook een methodiek verwerkt, namelijk oplossingsgericht werken. En de ontwikkelaars van oplossingsgericht werken komen ook altijd terug op dit onderwerp, praat over wat goed is gegaan. Nadat dit allemaal besproken was, gaf Arjan ons weer een opdracht. De bedoeling was dat twee mensen bij één iemand achterhaalde wat een betekenisvol moment is geweest in de afgelopen drie maanden, die je met een cliënt hebt meegemaakt. Dit om het onderwerp “ken uzelve” volledig te begrijpen. “Feedback is essentieel” eindigt Arjan mee.
In de derde en laatste casus verteld Arjan over een ingewikkeld gezin waarbij seksueel geweld plaats vindt tussen minderjarige gezinsleden. Een situatie die ogenschijnlijk een goede oplossing kende, maar waarbij de behoefte van de dader niet opgelost werd. Dit zorgde voor botsende intrinsieke waarden tussen hulp bieden en veiligheid van overige gezinsleden. Tevens tussen “Born to belong” en veiligheid creëren. De dader in kwestie behoorde tot een gezinssysteem toe, maar leek in deze setting niet de juiste hulp en prikkelarme omgeving te krijgen om die hulp goed te ontvangen. Moeilijke keuzes door hulpverlening dienen op dat moment gemaakt te worden, zoals het verklappen van de dwanggedachten die de hulpbehoevende bleef houden.
Conclusie
Doormiddel van drie casussen heeft Arjan ons drie onderwerpen vanuit de wetenschap via de praktijk uitgelegd. En waar het uiteindelijk op neer komt is dat de voor een goed verloop van een hulpverlening een goede samenwerking essentieel is. Een goede samenwerking tussen hulpverlener en ouders, maar ook tussen verschillende instanties. Aan het einde van de dag zouden alle neuzen dezelfde kant gericht moeten zijn, en zou er uit gezamenlijke belang gehandeld moeten worden. Een erg leerzame workshop met een boodschap waar we waarschijnlijk allemaal achterstaan.
